Het CBS publiceerde deze maand de criminaliteitscijfers over 2024. Op papier is er sprake van een daling: 812.000 geregistreerde misdrijven tegenover 816.000 het jaar ervoor. Maar wie verder kijkt dan het totaal, ziet iets anders. De vertrouwde daling van de afgelopen tien jaar lijkt stil te vallen. En terwijl traditionele misdrijven als inbraak en diefstal blijven afnemen, stijgen geweldsmisdrijven en vuurwapengebruik.
Het beeld van een veiliger Nederland vervaagt. Niet omdat we plots massaal crimineel worden, maar omdat het karakter van criminaliteit aan het kantelen is.
De vertraging van de daling
Tussen 2011 en 2018 daalde het aantal geregistreerde misdrijven gestaag. Sindsdien stagneert die trend. In 2024 kwam het gemiddelde uit op 2.220 misdrijven per dag, oftewel 45 per 1.000 inwoners. Daarmee lijkt de bodem van de daling bereikt. De vraag is: wat betekent dat voor de samenleving?
Een lichte afname in totaalvolume kan geruststellend lijken, maar zegt weinig over de aard van het onveiligheidsgevoel. Zeker niet als de zichtbaarheid van geweld en wapens juist toeneemt.
Geweld groeit, en niet per ongeluk
In 2024 werden 78.000 gewelds- en seksuele misdrijven geregistreerd. Dat is een stijging van 1.800 ten opzichte van het jaar ervoor. De cijfers blijven onder het niveau van tien jaar geleden, maar de richting is duidelijk.
Bij wapengerelateerd geweld is het beeld nog scherper. Het aantal geregistreerde vuurwapenincidenten is met 24 procent gestegen ten opzichte van tien jaar geleden. Een deel daarvan blijft beperkt tot dreiging of wapenbezit, maar de ernst neemt toe. In stedelijke gebieden zijn meldingen van schietpartijen, steekincidenten en dreigingen met vuurwapens vaker onderdeel van het dagelijks politiewerk.
Klassieke criminaliteit op retour
Tegelijk zien we dat inbraken, fietsdiefstal en overvallen blijven dalen. In 2024 werden er 22.000 woninginbraken geregistreerd, bijna vijftig procent minder dan in 2014. Ook het aantal overvallen halveerde in dezelfde periode. Dit is deels te danken aan betere beveiliging, digitale aangifte en preventiecampagnes. Maar ook door de verschuiving naar andere vormen van criminaliteit.
De klassieke ‘straatboef’ lijkt op zijn retour. Daarvoor in de plaats komt een mix van digitale fraude, georganiseerde drugshandel en jonge plegers van excessief geweld — vaak zonder justitieel verleden, maar met een telefooncamera op zak.
Regionale scheefgroei
De spreiding van misdrijven is allesbehalve gelijk. In Amsterdam werden in 2024 bijna 90 misdrijven per 1.000 inwoners geregistreerd. In Bronckhorst was dat slechts 16. Grote steden als Rotterdam, Den Haag en Eindhoven volgen Amsterdam met hoge aantallen, maar ook stijgingen in specifieke geweldscategorieën.
Het toont hoe criminaliteit zich blijft concentreren in kwetsbare wijken en drukke stadsdelen. Lokale verschillen zijn in de afgelopen jaren niet kleiner, maar juist scherper geworden. Wie in een laagcriminaliteitsgebied woont, ziet nauwelijks problemen. Wie in een wijk woont waar schietpartijen plaatsvinden, voelt elke procentstijging in de statistiek.
De nieuwe realiteit: minder volume, meer dreiging
De cijfers tonen geen explosie van criminaliteit. Ze laten wel zien dat Nederland in een nieuwe fase is beland: eentje waarin het volume daalt, maar de intensiteit stijgt. Waar de criminaliteit die overblijft, harder binnenkomt — letterlijk en figuurlijk.
We krijgen minder meldingen, maar wél zwaardere zaken.
Minder inbraken, maar méér wapens.
Minder daders, maar méér schade.
Deze ontwikkeling vraagt niet alleen om handhaving, maar ook om nieuwe beleidsvragen. Is het huidige veiligheidsbeleid klaar voor deze omslag? Wat is de rol van preventie als de dreiging niet in volume, maar in ernst toeneemt? En wat betekent dit voor het vertrouwen van burgers in politie en rechtspraak?
—
Alle cijfers en tabellen zijn afkomstig uit de officiële CBS-publicatie over geregistreerde misdrijven in 2024:
www.cbs.nl
